Nieuws
20 jaar TalenTuin, in de regiokrant van Twente, Tubantia
Tubantia, 8 november 2024 | Pagina 10
'In iedereen schuilt wel een bron voor taal'
Waar het precies vandaan kwam? Ze heeft geen idee. Wel weet ze ongeveer wanneer. Tussen Enschede en Borne, toen ze van haar werk naar huis fietste. Op haar ligfiets. Want die geeft iets meer ruimte om te denken. "Ineens kwam het woord Talentuin in mij op. De naam van mijn bedrijf. Alleen had ik helemaal geen bedrijf", vertelt Miriam Janssen.Miriam Janssen weet het zeker: iedereen kan schrijven. Wie de eerste zin niet op papier krijgt of bij het maken van een boek op een doodspoor belandt, kan altijd bij de Bornse en haar Talentuin terecht. Zelf zit ze met de vraag of ze wel gepensioneerd genoeg is. Het antwoord laat zich raden.Twintig jaar later bestaat de Talentuin nog steeds. En blijft die ook nog weleven. "Het schrijven gaat altijd door."
Jonge kabouters
Ze heeft 'de vrijheid van woorden', zoals de 73-jarige Bornse dat noemt, van huis uit meegekregen. Schreef al op haar achtste haar eerste boek. Over Wippertje en Wappertje. Twee jonge kabouters die de wijde wereld introkken. Die is zelfs nog eens op de radio opgevoerd als een hoorspel. Kwam door haar moeder. "Zij was een echt taalmens. Een onderwijzeres. Ze vertelde verhalen die ze
zelf had bedacht."
Vooral improviseren
Maar de oorsprong ligt dus bij haar moeder en het hoorspel. "Zij haalde boeken in huis. De basis om te schrijven. Ze is zelf op latere leeftijd nog Nederlands gaan studeren, deed in Hilversum een cursus hoorspel schrijven en gebruikte daarvoor Wippertje en Wappertje. Maar pas nadat ze mij had gevraagd of dat mocht."
Op de middelbare school verdween de drang om te schrijven naar de achtergrond. "Omdat het toen moest. Opstellen en zo. Waarbij dan vooral op de spelling en de vorm werd gelet. Ik ben daar niet zo van. Het is wel belangrijk, maar ik ben geen docent Nederlands. Schrijven is er om plezier aan te beleven. Vasthouden aan spelling en grammatica geeft zekerheid. Maar creatief schrijven is
vooral improviseren."
Psycholoog
Met een moeder en meerdere ooms voor de klas leek ze voorbestemd om leerkracht te worden. Dus dat werd ze juist niet. Ze studeerde psychologie. "En vervolgens ben ik dus mijn hele leven verbonden gebleven met het onderwijs." In diverse rollen. Ze adviseerde docenten en scholen. Maar werkte ook rechtstreeks met leerlingen. Op allerlei niveaus. Tot aan het praktijkonderwijs toe.
Want iedereen kan schrijven, is haar devies. "Taal is gewoon leuk. Niet alleen voor de elite. In iedereen schuilt een bron. Bij de een is die rijk gevuld, bij de ander verstopt. Maar iedereen kan deze aanboren. Je moet gewoon beginnen. Al stapel je alleen maar woorden. Als je begint, is niets fout."
Kom haar dan ook niet aanzetten met het verhaal dat de jeugd van tegenwoordig taalarm is. "Het is als kinderen spruitjes leren eten. Stukje bij beetje. Je prikkelt ze met een opdracht, maar hoe ze er vervolgens mee aan de haal gaan: kippenvel!" Ze krijgt ook jongeren op haar cursussen en retraites, waarbij ze mensen begeleidt die een boek aan het schrijven zijn. "Bij jongeren is dat vaak fan-
tasy-achtig. Daar zitten heel mooie dingen tussen."
De TalenTuin, 2004
Twintig jaar geleden, op de ligfiets terug naar huis dus, besloot ze voor zichzelf te beginnen. Cursussen creatief schrijven gaf ze al langer. Onder meer bij Crea in Hengelo, tegenwoordig Oyfo. Hoeveel mensen ze via al die cursussen en haar eigen Talentuin (weer) aan het schrijven heeft gekregen, zou ze niet weten. "Dat is niet te tellen."
Daarnaast deelt ze haar kennis over creatief schrijven via boeken. Zoals Woesj, gericht op kinderen van de basisschool. Onder meer in Losser een groot succes.
Of Zaaien in de Talentuin. Omdat schrijven ook wel iets weg heeft van werken in de tuin. Het begint met zaaien, maar als je wilt dat de tuin rijk bloeit, moet je ook snoeien, schikken, uitdunnen, voeden en rust geven. Bij het schrijven van een boek is dat niet anders. "Iedereen kan leren schrijven, maar niet iedereen kan een boek uitgeven. Het begint met een origineel idee.
Maar wat je ervan maakt, moet ook interessant zijn voor een ander. Ik ga ook nooit op de stoel van een uitgever zitten. Ik ben vooral met het proces bezig, niet met het product. Al is dat uiteindelijk alleen iets voor jezelf. Daar is niets mis mee."
Worstelen met pensioen
Dat laatste geldt ook een beetje voor haar vijfde boek, dat deze maand verschijnt: 'Ben ik wel gepensioneerd genoeg?' Het verschijnen ervan wordt daarom ook geen groot feest, maar een kleine huiskamerpresentatie. Misschien verspreidt ze het wel gewoon in eigen kring. Maar ze twijfelt nog wel. Omdat meer mensen er profijt van kunnen hebben. Vooral mensen de worstelen met de vraag waar zij zelf al een paar jaar mee zit: ben ik wel gepensioneerd genoeg? Ze geeft zelf het antwoord: "Nee, natuurlijk. De draaimolen gaat altijd door. Maar ik heb mijn bezigheden wel teruggeschroefd. De kunst is om een balans te vinden tussen drukte en ruimte."
Moeite met schrijven? Deze taaltips van Miriam Janssen uit Borne helpen echt om te beginnen
1. Begin en oordeel niet
2. Als je vast zit, stop dan en ga even wat anders doen
3. Kijk om je heen naar wat je verrast en inspireert. Vang dat in één woord en begin van daaruit te schrijven zonder de pen van het papier te halen.
4. Ga parels duiken. In elke tekst zit er eentje. Al is het maar een woord.
5. Zit je al wat langer op een dood punt: laat iemand mee lezen. En als je dat niet wilt, durf dan te zeggen: tot hier en niet verder. Soms komt het jaren later toch nog goed.
6. Geef je tekst de tijd om te rijpen. Het kan nooit in een keer helemaal goed zijn.
MICHEL HASSELERHARM in gesprek met Miriam, oktober 2024