In juli beloofde ik een vervolg op mijn blog over hersenen en creativiteit. Op woensdag 21 september waren we bij Concordia Enschede bijeen met cultuurcoördinatoren van de basisscholen, onder de bezielende leiding van wetenschapsjournalist Mark Mieras (over wiens lezing  van mei j.l. ik in een vorige blog (juli 2011) al schreef).

Drie collega's kunstdocenten van Concordia en ik boden de leerkrachten een workshop aan waarin wij ons best deden de samenwerking van de linker- en de rechter hersenhelft te laten ervaren, elk in ons eigen vak.

Rechts is de intuïtieve, globale kant, links de logische, precieze. Hoe werk ik daarmee in een les of cursus creatief schrijven? Leuk om dat wat ik al deed, nu eens met deze ogen te bezien.

 

Eerst laat ik de cursisten- kinderen én volwassenen- brainstormen, materiaal verzamelen. Dan kan middels de methodiek van het 'vrij schrijven', door te associeren, door naar foto's te kijken of muziek te luisteren. De rechter hersenhelft krijgt de kans om breed uit te waaieren en alles te noteren wat maar opkomt, want in deze fase 'is alles goed'.

Daarna volgt de fase van de eerste vormegeving, het klad van de tekst. Je boetseert wat, probeert wat, maar stelt nog geen vormeisen. Het concept komt op papier.

In de trainingen zakelijk schrijven noemen we deze eerste twee fasen samen: 'de schrijversversie'. Je schrijft eigenlijk nog die geheime versie die voor jezelf is. Al schrijvend tast je af, wat je eigenlijk wil zeggen.

 

Pas hierna, in de derde fase, wordt de linker hersenhelft aangesproken. We geven haar de opdracht: 'Maak van al die aantekeningen en kladjes nou eens een leesbare tekst'. Je gaat over van de schrijversversie naar de lezersversie. Hier begint het vormgeven, bv. het bijslijpen van een gedicht, het aanscherpen van een artikel. Zoeken naar precies de juiste opbouw, woorden;  en vaak heel veel schrappen.

Tenslotte (fase 4) treden we helemaal richting publiek, door onze tekst te presenteren: we lezen hem voor, maken hem persklaar. In die laatste fase mag de linker hersenhelft zich helemaal laten gaan: pietlutten met punten en komma's, controleren van spelling, de precisie van de goede lay out zoeken.

 

De grootste 'fout' die een schrijver of een schrijfdocent kan maken: deze fasering niet in acht nemen. Er zijn kinderen die direct al roepen: 'Maar ik kán niet dichten!' Zij denken direct aan het perfect rijmende gedicht, dat hun inderdaad misschien niet gaat lukken.
Volwassenen beginnen soms al bij de eerste zin te strepen, te puzzelen en te schuiven. Maar als alles al direct perfect moet zijn, is dat dodelijk voor de creativiteit. Eerst rechts, dan links. Of, zoals Mieras het mooist samenvatte: 'Jullie bevorderen als docenten allemaal dus eerst ....de bevrijding'.

 

Wie aan de slag wil met deze fases: onder de rubriek 'diensten en produkten' vindt u op deze website elke maand een schrijftip voor een zakelijke tekst. De vier genoemde fases zijn in deze tips verwerkt.