Het geheim van de schrijver

• Miriam Janssen -
• 26/09/2014  |  Comments (0)

---

Op donderdag 25 september startte het gloednieuwe Hengelose Schrijverscafé (zie site van O.B. Hengelo) met een lezing van Renate Dorrestein over haar nog altijd actuele boek uit 2000: 'Het geheim van de schrijver'. Ik voeg hier mijn bespreking toe van het boek, die ter ere van deze avond begin september verscheen bij http://www.biebloghengelo.nl

‘Alles wat opkomt in het hoofd van de schrijver, kan werkelijkheid worden- mits hij weet wat hij doet….Zo ben ik ooit begonnen: door het schrijven van fictie wilde ik mij bevrijden uit de ketenen van het alledaagse….’, aldus een paar fragmenten uit de inleiding van ‘Het geheim van de schrijver’ van Renate Dorrestein (RD).

In dit boek geeft Dorrestein een deskundige en geestige doorkijk achter de schermen van het fictie schrijven. De technische aspecten en de eigen ervaringen weet zij kunstig en los door elkaar  te we­ven. Volgens de achterflap is het  een handboek voor beginnende prozaschrijvers, maar het is even goed een handboek voor gevorderde fictieschrijvers; én een boek voor wie beter verhalen wil lezen. De eerste uitgave stamt uit 2000, toen de Schrijversbibliotheek er nog niet was. Inmiddels is het boek vele drukken verder.
Het  is speels van opzet, en persoonlijker dan veel andere schrijfboeken. Misschien komt het nog het dichtst bij ‘Wie schrijft..’ van Elisabeth George, maar de toon is anders en de invalshoeken zijn gedurfder. RD schrikt er niet voor terug haar eigen valkuilen te onderzoeken, op haar bekende, wat badinerende toon. Zij geeft komische voorbeelden van hoe het niet moet, waar anderen stoppen bij de goede voorbeelden. Maar ook lapt zij soms bekende schrijfdogma’s aan haar laars. Zo heeft volgens haar een boek alleen een begin en een einde: ‘Vermijd het moeras van het midden.’

Lezen, schrijven en schaven
Het boek bestaat uit drie gedeeltes: geloof, hoop en liefde.  
Geloof gaat over de betekenis van boeken: 'Een deel van de vreugde die lezen brengt, is het besef dat je een belangrijk aspect van het leven op de staart trapt, iets onbenoembaars toch benoemd ziet, ….dat je een levensgevoel herkent: ha, ik ben niet de enige..'

Het ‘middenschip’ van het boek, zoals RD dat zelf noemt, hoop, is ver­uit het grootste. Het behandelt de ambachtelijke kanten van het schrijven in zeven hoofdstukken over compositie, stijl en perspectief. De schrijfster zoekt naar antwoord op vragen als: waarom lees je het ene boek in een ruk uit, en blijft het andere stroef? Wat maakt een begin tot iets wat je pakt, en het einde tot iets waarna je tevreden denkt: 'Ja, jammer, het is uit. Maar deze afloop overtuigt'.
RD gelooft heilig in het nederige en prozaïsche handwerk, het blijven schaven aan teksten. 'Dankzij herschrijven krijgen verhalen de gelegen­heid hun diepere gronden te openbaren: je ontdekt als het ware de ziel van je eigen werk. Revisie zou een tweede natuur moeten zijn van elke schrijver'.

Inspiratie en verwondering
In deel drie, dat liefde heet, vertelt Renate over het schrijfproces,  laat ze zien 'hoe de schrijver het doet'. Zo is er een hoofdstuk over inspiratie, die volgens de schrijfster '… werkzaam wordt op haar eigen moment, er zit geen aan- en uitknop aan'. Dat wil niet zeggen dat je maar moet afwachten. Je kunt de ideeënstroom op gang helpen door bijvoorbeeld regelmatig te schrijven, door rituelen, door je ogen open te houden, door het aantekeningboekje naast douche of bed.

De moed om te schrappen, het vermogen om verhalen te 'zien' (de verwon­dering), onderscheidingsvermogen, uithoudingsvermogen en twijfel: al deze eigenschappen vindt RD onontbeerlijk voor een schrijver. Ook heeft zij het over tastbaar gereedschap: potlood, pen, schrijfmachine, computer. Dorrestein heeft zelf na een jarenlange verknochtheid aan haar vulpen het beeldscherm ontdekt; het helpt haar 'omdat de zinnen immers maar voorlopig zijn'.
Voor mijzelf als schrijfster was en blijft dit boek zeer de moeite waard. Alle cursisten die fictie schrijven, raad ik het aan. Omdat het - zoals destijds Tijdschrift Schrijven kopte: '…verder gaat waar ande­ren ophouden'. Ook nu er zoveel andere boeken zijn uitgekomen over het schrijven van fictie, zeg ik: geef dit geheim een plekje  in je rugzak.